Έχουν περάσει μερικές μέρες από την ανακοίνωση της Lizzo ότι αποσύρει το νέο της σινγκλ, «GRRRLS», επειδή σε έναν στίχο του αναφέρει μια λέξη αναπηροφοβική, και το αντικαθιστά με μια νέα έκδοση, «καθαρή».
Οι αντιδράσεις στη χρήση της λέξης ήταν αρκετές. Δεν ήταν λίγοι εκείνοι που επεσήμαναν στην τραγουδίστρια τη λέξη, υπογραμμίζοντας τη σημασία της, την προέλευσή της, το πόσο βλαπτική ήταν για συγκεκριμένη ομάδα ανθρώπων. Φυσικά δεν θα επαναλάβω εδώ τη λέξη: δεν έχει σημασία η λέξη αυτή καθαυτή, όσο το τί προκάλεσε.
Μετά από τις αντιδράσεις, η Lizzo εξέδωσε ανακοίνωση, με την οποία απολογήθηκε για τη χρήση της λέξης και ενημέρωσε πως θα υπάρξει διορθωμένη έκδοση του κομματιού. Στην ανακοίνωση ανέφερε:
«Ενημερώθηκα ότι υπάρχει μια βλαπτική λέξη στο νέο μου τραγούδι ‘GRRRLS’. Ας ξεκαθαρίσουμε ένα πράγμα: ποτέ δεν θέλω να προάγω μειωτική γλώσσα. Ως μια χοντρή μαύρη γυναίκα στην Αμερική, έχουν χρησιμοποιηθεί εναντίον μου πολλές οδυνηρές λέξεις, έτσι κατανοώ τη δύναμη που μπορούν να φέρουν οι λέξεις (είτε με πρόθεση, είτε, όπως στη δική μου περίπτωση, χωρίς). Περήφανα λέω ότι υπάρχει μια νέα έκδοση του GRRRLS με μια αλλαγή στους στίχους. Αυτό είναι αποτέλεσμα του ότι ακούω και δρω. Ως μια επιδραστική καλλιτέχνις αφιερώνομαι στο να είμαι μέρος της αλλαγής που περιμένω να δω στον κόσμο».
Μετά από την αλλαγή του στίχου, οι αντιδράσεις συνεχίστηκαν: «είστε πολύ ευαίσθητοι», «δεν είστε αρκετά ευαίσθητοι», «ψεύτικη απολογία, στο μέλλον θα το ξανακάνει», και τα λοιπά.
Ξεκινάω λέγοντας πως δεν θα ασχοληθώ καν με τα «είστε πολύ ευαίσθητοι». Μέχρι σήμερα, όλοι μπορούσαν να λένε τα πάντα, να προσβάλλουν και να πληγώνουν, χωρίς έλεγχο. Μπορούσαν και το έκαναν. Είμαστε στο 2022. Τόσα και άλλα τόσα είναι τα χρόνια που έχουν περάσει χωρίς κανένα τσεκάρισμα – του άλλου και του εαυτού μας – για το πώς επηρεάζουν τα λεγόμενά μας κάποιους άλλους. Ιδιαίτερα όταν βρισκόμαστε σε θέση εξουσίας (οποιουδήποτε επιπέδου, γιατί πάντα κάποιοι βρίσκονται σε κάποια θέση εξουσίας έναντι άλλων). Εξάλλου, κανείς δεν απαγορεύεται να πει οτιδήποτε. Απλά πλέον ο λέγων υφίσταται τις (κοινωνικές) επιπτώσεις όσων λέει. Που δεν μου φαίνεται και άδικο. Άδικο είναι να υπάρχουν επιπτώσεις μόνο προς τη μία πλευρά, εκείνη που πλήττεται.
Θα ασχοληθώ λίγο με τα υπόλοιπα: Ρωτώντας δεξιά και αριστερά (χωρίς, πάντως, να κάνω καμία εκτεταμένη γλωσσολογική έρευνα), διαπίστωσα πως η λέξη είναι σχετικά κοινή στις ΗΠΑ και δεν είναι άμεσα κατανοητή η προέλευσή της. Με λίγα λόγια, είναι κάτι που μεταξύ τους «λένε», χωρίς πολλά – πολλά. Η ίδια λέξη στη Βρετανία φέρει πολύ πιο προσβλητική χροιά, με αποτέλεσμα να γίνει άμεσα αντιληπτός ο αντίκτυπός της. Επιπλέον, πολλά ήταν τα άτομα με αναπηρία που επεσήμαναν άμεσα την προβληματικότητα.
Εγώ, άνθρωπος από την Ευρώπη με μια σχετική επαφή με τη γλώσσα, μπορούσα να κατανοήσω τόσο την προέλευση, όσο και το πόσο προσβλητική είναι – αλλά δεν μπορώ να κρίνω την πραγματικότητα άλλων ανθρώπων με βάση τη δική μου εμπειρία, οπότε θα δεχτώ την ερμηνεία που μου δόθηκε. Θα δεχτώ πως η χρήση της λέξης δεν έγινε σκόπιμα, με στόχο να προσβάλει.
Φυσικά, μια τέτοια λέξη, όλο και κάποιον είχε στόχο να προσβάλει. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, τον εαυτό της (“I am a s****”). Εδώ θα πρέπει να τονίσω πως στη ζωή στόχος μας δεν είναι να μην προσβάλουμε κανέναν. Η τέχνη, η σάτιρα, η ζωή, η επανάσταση, οι αγώνες, η κριτική, δεν μπορεί να μην στοχεύουν σε κανέναν. Το βασικό είναι να μην στοχεύουν προς τα κάτω. Η κριτική, με όποιον τρόπο γίνεται, οφείλει να γίνεται προς τα πάνω. Προς τα κάτω είναι bullying. Είναι σημαντικό, λοιπόν, την ώρα που εκφέρεις λόγο, να γνωρίζεις πού βρίσκεσαι και πού ανήκεις και προς τα πού στρέφεις τα βέλη σου.
Αυτό έχασε η Lizzo. Ίσως άθελά της, μην γνωρίζοντας, όπως δήλωσε, την πλήρη ερμηνεία της λέξης που χρησιμοποίησε.
Έχοντας πει αυτό, χρειάζεται δύναμη και σοβαρότητα για να βγεις και να διορθώσεις το λάθος σου. Να πεις «έσφαλα, my bad» και να το διορθώσεις. Να βγάλεις άλλο σινγκλ. Να το κάνεις με έργα, πράξεις, προφανώς και κάποια χρήματα, και όχι μόνο με λόγια. Να μην πεις «δεν ήξερα τι σήμαινε, οπότε όταν το έγραφα δεν το έκανα επίτηδες» και να το αφήσεις εκεί να υπάρχει, επειδή «δεν ήξερες». Ας το παραδεχτούμε, με τ@ φίλ@ς μας μαλώνουμε καμιά φορά και τα λάθη μας δεν τα αναγνωρίζουμε.
Σαν κίνηση, λοιπόν, εγώ την εγκρίνω. Αρκετές φορές στο παρελθόν, εξάλλου, η Lizzo έχει απολογηθεί για πράγματα που έχει κάνει. Δεν είναι εύκολο, δεν το νομίζω, να είσαι αυτός ο άνθρωπος, να είσαι αυτοί οι άνθρωποι, οι τόσο χαϊδεμένοι, τόσο προνομιούχοι, τόσο αγαπητοί, και να φέρνεις τον εγωισμό σου να παραδεχτεί πως έχει κάνει λάθος. Και, όχι, δεν θα πω «μπράβο» για τα αυτονόητα – ωστόσο δεν θεωρώ πως το να βγαίνει κάποιος και να διορθώνει ένα λάθος του είναι κάτι αυτονόητο. Έχω δει ανθρώπους να φτάνουν σε απίστευτα άκρα για να μην παραδεχτούν πως έκαναν λάθος. Θα πω, λοιπόν, «είναι μια καλή αρχή».
Διάβασα σε σχόλια «μήπως ήταν μια κίνηση εντυπωσιασμού», «κάνει τώρα αυτό αλλά σε λίγο καιρό θα κάνει τα ίδια και χειρότερα» κοκ. Ίσως. Μπορεί. Ποιος ξέρει. Αν ήθελα να κρίνω τους πάντες με κριτήριο το «στο μέλλον θα κάνει τα ίδια», θα έριχνα πέτρες δεξιά και αριστερά, χωρίς σταματημό. Κανείς δεν ξέρει τι θα γίνει στο μέλλον και δεν μπορεί κανείς να κρίνει κάποιον με βάση κάτι που ακόμη δεν έχει γίνει. Όταν το μέλλον έρθει, εδώ θα είμαστε για να γράφουμε πύρινα σχόλια στα σόσιαλ μίντια.
Αν είχα ένα ακόμη πράγμα να πω, θα ήταν αυτό: Η «συγνώμη» είναι μια λέξη πολύ δυνατή. Και απαραίτητη σε κάθε «συγνώμη». Και ο τρόπος με τον οποίο εκφράζεται είναι εξίσου σημαντικός. Μου έλειψε, λοιπόν, η λέξη «συγνώμη». «Συγνώμη που σας πρόσβαλα» και όχι «συγνώμη που προσβληθήκατε». Σε κάθε περίπτωση, συγνώμη.
Το πρόσημο της πράξης, ωστόσο, για εμένα παραμένει θετικό. Οριακά, αλλά θετικό. Καλό είναι αυτά να μην γίνονται – όταν, όμως, γίνονται, καλό είναι να διορθώνονται. Επιφυλασσόμαστε για το μέλλον.
